Opis
Przygotowana książka przedstawia praktyczne rozwiązania dotyczące diagnozy i terapii logopedycznej w przypadku wybranych form dyslalii obwodowej anatomicznej i/lub funkcjonalnej. Autorka prezentuje paradygmat diagnozy, opisując analityczno-fonetyczną metodę badania wymowy, a także wskazuje na kryteria oceny warunków anatomiczno-czynnościowych. Prowadzi analizy ukazujące podstawy terapii zaburzeń czynności prymarnych, jak również przedstawia fizjologiczną metodę terapii w przypadku dysfunkcji oddychania i połykania od 3-4 roku życia. W kolejnej części książki autorka poddaje analizie dotychczasowy trójfazowy model terapii wad wymowy, jaki jest obecny w logopedii od kilkudziesięciu lat, a także opisuje strategiczną metodę usprawniania realizacji fonemów w dyslalii obwodowej, ukazując oryginalne ujęcie zagadnienia.
| Spis treści:
WSTĘP………………………………………………………………………………………………………… ROZDZIAŁ 1. PODSTAWY ROZWAŻAŃ O PROCEDURZE USPRAWNIANIA REALIZACJI FONEMÓW………………………………………………… 1.1. O kształtowaniu się fonemu i głoski w ontogenezie…………………………………. 1.1.1. Fonem i głoska………………………………………………………………………………. 1.1.2. Fonem jako prototyp i kategoria radialna…………………………………………… 1.1.3. Główne ścieżki rozwoju fonemu i głoski…………………………………………… 1.1.4. W drodze do fonemu i głoski…………………………………………………………… 1.1.4.1. O rozwoju percepcji słuchowej…………………………………………………… 1.1.4.2. O roli wzroku w percepcji mowy………………………………………………… 1.1.4.3. O rozwoju anatomicznym toru głosowo-artykulacyjnego………………. 1.1.4.4. O treningu narządów mowy……………………………………………………….. 1.1.4.5. O rozwoju tworzenia dźwięków…………………………………………………. 1.1.4.6. Człowiek jako pośrednik między dzieckiem a językiem………………… 1.1.5. Przyswajanie mowy w ujęciu metaforycznym……………………………………. 1.2. O diagnozie i terapii zaburzeń realizacji fonemów…………………………………. 1.2.1. Procesy realizacyjne w ujęciu wąskim i szerokim………………………………. 1.2.2. Głoska wadliwa jako efekt kompensacji trudności……………………………… 1.2.3. O „narzędziach” zespołu ustno-twarzowo-gardłowego……………………….. 1.2.4. Diagnoza jako rekonstrukcja powstania zaburzeń………………………………. 1.2.5. Typy terapii ze względu na relację do diagnozy…………………………………. 1.2.6. Terapia logopedyczna – rzemiosło, sztuka czy odkrycia?……………………. ROZDZIAŁ 2. DIAGNOZA LOGOPEDYCZNA……………………………………………. 2.1. Cechy, etapy i wątki diagnozy……………………………………………………………….. 2.2. Główne kategorie badania logopedycznego…………………………………………….. 2.3. Ocena realizacji fonemów…………………………………………………………………….. 2.3.1. Wprowadzenie……………………………………………………………………………….. 2.3.2. Znajomość systemu fonemowo-fonetycznego……………………………………. 2.3.3. Analityczno-fonetyczna metoda badania wymowy…………………………….. 2.3.4. Techniczna strona badania………………………………………………………………. 2.3.5. Kontekst i sposób wywoływania wypowiedzi……………………………………. 2.3.6. Zapis wyników badania…………………………………………………………………… 2.3.7. Terminy opisujące cechy nienormatywne………………………………………….. 2.4. Ocena anatomiczno-czynnościowych warunków wymowy……………………….. 2.4.1.Wprowadzenie………………………………………………………………………………… 2.4.2. Parametry i metody badania…………………………………………………………….. 2.5. Ocena oddychania………………………………………………………………………………… 2.6. Ocena czynności pokarmowych i picia, w tym połykania…………………………. 2.7. Ocena słuchu fizjologicznego, fonemowego i fonetycznego 2.8. Wywiad………………………………………………………………………………………………. 2.9. Karta badania logopedycznego………………………………………………………………. 2.10. Nazwa jednostki nozologicznej zaburzenia wymowy……………………………… 2.11. W kierunku programowania terapii logopedycznej…………………………………. 2.11.1. Możliwości i ograniczenia terapii logopedycznej……………………………… 2.11.2. Poszukiwanie zasobów w pacjencie………………………………………………… 2.11.3. O przecinaniu wędzidełka języka jeszcze raz…………………………………… 2.11.4. Analiza wyników badań………………………………………………………………… ROZDZIAŁ 3. FIZJOLOGICZNA METODA TERAPII W PRZYPADKU ZABURZEŃ ODDYCHANIA I USTNEJ FAZY POŁYKANIA………………………… 3.1. Podstawy terapii…………………………………………………………………………………… 3.1.1. Istota i zasady terapii………………………………………………………………………. 3.1.2. Logopedia a ortodoncja…………………………………………………………………… 3.1.3. Logopedia a neurologia i fizjoterapia………………………………………………… 3.1.4. Rodzaj stawianych pacjentowi zadań………………………………………………… 3.1.5. Zadania rozwijające………………………………………………………………………… 3.1.6. O efektywności terapii oddychania i połykania………………………………….. 3.2. Rewizja logopedycznych ćwiczeń tzw. pionizacji języka………………………….. 3.2.1. Dlaczego logopeda ćwiczy język?……………………………………………………. 3.2.2. Czy każda pionizacja języka jest przydatna podczas terapii dyslalii?….. 3.2.3. Wertykalno-horyzontalna pozycja języka jako cel ćwiczeń…………………. 3.3. Wadliwe doświadczenia orofacjalne a ogólny program terapii…………………… 3.4. Terapia zaburzeń oddychania i ustnej fazy połykania……………………………….. 3.4.1. Programowanie terapii jako wynik analizy objawowo-przyczynowej……. 3.4.2. Etapy terapii dysfunkcji oddychania i połykania………………………………… 3.4.3. Uświadomienie celu ćwiczeń…………………………………………………………… 3.4.4. Normowanie czynności prymarnych…………………………………………………. 3.4.5. Usprawnianie warg i języka…………………………………………………………….. 3.4.5.1. Cele ćwiczeń……………………………………………………………………………. 3.4.5.2. Warunki prowadzenia ćwiczeń…………………………………………………… 3.4.5.3. O typologii ćwiczeń warg i języka………………………………………………. 3.4.5.4. Ćwiczenia języka……………………………………………………………………… 3.4.5.5. Ćwiczenia warg………………………………………………………………………… 3.4.5.6. Ćwiczenia złożone – ruchy synchroniczne…………………………………… 3.4.6. Nauka oddychania………………………………………………………………………….. 3.4.7. Ćwiczenia oddychania…………………………………………………………………….. 3.4.8. Nauka połykania…………………………………………………………………………….. 3.4.9. Ćwiczenia połykania………………………………………………………………………. ROZDZIAŁ 4. STRATEGICZNA METODA USPRAWNIANIA REALIZACJI FONEMÓW…………………………………………………………………………………………………. 4.1. Podstawy terapii…………………………………………………………………………………… 4.1.1. Niedookreślenia trójfazowego modelu terapii w dyslalii……………………… 4.1.2. Dwie drogi uczenia się głosek………………………………………………………….. 4.1.3. Analityczno-fonetyczna metoda oceny realizacji fonemów a wywoływanie głosek…………………………………………………………………………….. 4.1.4. Fonetyka i patofonetyka jako jedna z podstaw terapii dyslalii……………… 4.1.5. O konstruowaniu przedpola artykulacji…………………………………………….. 4.1.6. Metody terapii w przypadku dyslalii…………………………………………………. 4.2. Wywoływanie głosek – termin metaforyczny czy dosłowny?…………………. 4.3. Fizjologiczno-fonetyczne podejście do wywoływania głosek…………………. 4.4. Procedura a metoda i strategia…………………………………………………………….. 4.5. Analiza metod terapii………………………………………………………………………… 4.5.1. Konstruowanie przedpola artykulacji………………………………………………… 4.5.2. Wybór głoski do ćwiczeń………………………………………………………………… 4.5.2.1. Strategia rozwojowej sekwencji nauki głosek………………………………. 4.5.2.2. Strategia terapeutycznej sekwencji nauki głosek…………………………… 4.5.2.3. Strategia optymalizacji………………………………………………………………. 4.5.3. Uzyskanie warunków progowych…………………………………………………….. 4.5.3.1. Warunki progowe, czyli konieczne i wystarczające………………………. 4.5.3.2. „Fonetyczne umiejętności realizacyjne”………………………………………. 4.5.3.3. Co dla terapii wynika z badań różnych typów dyslalii obwodowej?… 4.5.3.4. Strategiczne kierunki usprawniania narządów mowy…………………….. 4.5.3.5. Progowe warunki realizacyjne wywoływania głosek…………………….. 4.5.4. Wywoływanie głoski………………………………………………………………………. 4.5.4.1. Składanie klocków czy przebudowa budowli?……………………………… 4.5.4.2. Królowa spółgłosek………………………………………………………………….. 4.5.4.3. Strategia syntetyczna lub analityczno-syntetyczna………………………… 4.5.4.4. Strategie specjalne……………………………………………………………………. 4.5.4.5. Strategia ramy wywoływanej głoski……………………………………………. 4.5.4.6. Strategia „świadomości pracy nad nową głoską”………………………….. 4.5.4.7. Strategia „nieświadomości pracy nad nową głoską”……………………… 4.5.5. Aktywizacja głoski w wyrazie…………………………………………………………. 4.5.5.1. Strategia doboru wyrazów do ćwiczeń………………………………………… 4.5.5.2. Strategia segmentacji wyrazów…………………………………………………… 4.5.5.3. Strategia treningu struktury wyrazów………………………………………….. 4.5.5.4. Strategia cech dodatkowych………………………………………………………. 4.5.6. Polaryzacja głoski…………………………………………………………………………… 4.5.7. Wprowadzanie nowej głoski do mowy potocznej……………………………….. 4.5.7.1. Strategia ćwiczeń sprawności językowych, komunikacyjnych i poznawczych……………………………………………………………………………………… 4.5.7.2. Strategia ćwiczeń pamięci krótkotrwałej i długotrwałej…………………. 4.5.7.3. Strategia bieżącej kontroli postępów terapii…………………………………. 4.5.7.4. Strategia „małych kroków”………………………………………………………… 4.5.7.5. Strategia „nowego mówienia”……………………………………………………. 4.5.7.6. Strategia ćwiczeń pozycji Inter-Speech……………………………………….. ZAKOŃCZENIE…………………………………………………………………………………………… SŁOWNIK TERMINÓW………………………………………………………………………………. BIBLIOGRAFIA…………………………………………………………………………………………… ANEKS………………………………………………………………………………………………………… SPIS RYSUNKÓW……………………………………………………………………………………….. SPIS TABEL………………………………………………………………………………………………… SPIS SCHEMATÓW…………………………………………………………………………………….. STRESZCZENIE………………………………………………………………………………………….. SUMMARY…………………………………………………………………………………………………. |
9
17 18 18 19 37 41 43 50 50 51 63 75 81 82 83 85 88 98 101 102 105 105 107 110 110 113 115 118 121 125 127 144 144 147 161 163 170 171 172 172 173 174 175 177
181 181 181 184 189 190 190 193 194 194 196 199 209 213 214 218 220 222 226 226 227 234 235 247 250 251 252 259 262
265 265 269
272 274 275 276 279 284 289 296 297 303 304 309 317 318 318 321 325 329 335 340 341 344 346 366 371 379 379 380 383 388 388 390 398 402
403 406 407 408 408 410 411 415 423 437 449 451 453 455 457 |
